ISTORIJA SRBA U CRNOJ GORI: 1496-1918

REČ UMESTO PREDGOVORAPisanje istorije srpskog naroda u Crnoj Gori, o dvestogodišnjici Njegoševog rođenja, nije moguće zamisliti isključivo u domenu uobičajenog istoriografskog postupka, izvan višeznačnog preispitivanja svih segmenata trajno i tragično otvorenih pitanja nacionalne prošlosti, zanemarenih u procesima dugog istorijskog trajanja. Posebno je zahtevno pisati istoriju jednog dela naroda, u vreme kada je svako istoriopisanje izloženo dogmatskom, nekritičkom mišljenju koje ne uzima u obzir naučne kriterijume, već se formira isključivo u zavisnosti od pojedinačnih političkih, materijalnih ili statusnih interesa. Ukoliko bi se u postupku zanatskog istoriopisanja zanemarila potreba da se istorijske teme objasne na osnovu dokazivih saznanja koja ne isključuju potrebu da se ispuni dug prema sopstvenoj savesti i etici, problematika ove knjige ostala bi izvan ciljeva koji su joj autori spontano odredili. Tim pre što ni jedna istorija crnogorskih Srba, napisana pre 1945 godine, ni na koji način nije mogla da nagovesti da će narod koji je stvarao državu u Crnoj Gori, predvođen svojim vojvodama, guvernadurima, vladikama, kneževima, u teškim, nemilosrdnim i uvek neizvesnim ratovima, baštineći tradiciju srpske srednjovekovne državnosti, u drugačijim i nezamislivim istorijskim okolnostima biti izložen postupcima kojima se narušava i nipodaštava njegov nacionalni identitet, oduzima njegovo državotvorno pravo i vređa njegovo istorijsko pamćenje. Pišući Istoriju srpskog naroda u Crnoj Gori, autori su sebi dali za pravo da poveruju kako su, u skladu sa svojim mogućnostima, ispunili svoj deo naučne obaveze prema narodu čija se državnost kontinuirano poništava ili osporava upravo na onim prostorima na kojima je formirao državu ili u onim zemljama na koje je tradicionalno polagao etničko, istorijsko i etičko pravo.Knjiga koju danas predajemo sudu čitalaca predstavlja jedan deo zamišljene, sveobuhvatne istoriografske sinteze koja se odnosi na istoriju Srba u novom veku i koja bi trebala da omogući celovitije sagledavanje nacionalne prošlosti, u društvenom, socijalnom i političkom aspektu. S obzirom na udžbeničke rezultate, na osnovu kojih su studenti do danas izučavali istoriju srpskog naroda, ukazala se potreba da se na racionalno prihvatljiv način, uz korišćenje raspoložive arhivske građe i naučne literature različite provenijencije, napiše monografija čiji je cilj, između ostalog, uspešnije i racionalnije savladavanje inače veoma složenog i zahtevnog nastavnog gradiva u okviru postojećeg obrazovnog procesa, u prosvetnim ustanovama i institucijama.Na dan Svetog Simeona Mirotočivog 2013.Autori