LAZA KOSTIĆ

„Politička i književna biografija Laze Kostića stvarana je u državi Habzburgovaca, Kneževini i Kraljevini Srbiji i Crnoj Gori tokom sedam decenija njegovog života ispunjenog aktivnostima i stvaralaštvom koje je u mnogo čemu zasenilo i nadvisilo elitnu generaciju srpskih intelektualaca, kojoj je najsvestranije pripadao i koja se po njemu mogla najsveobuhvatnije doživeti, najsnažnije osetiti i najbolje razumeti. U političkoj misli i nacionalnoj ideologiji Laze Kostića prisutne su najznačajnije tekovine evropske građanske revolucije u okviru kojih je srpski narod tražio način da se nacionalno i kulturno afirmiše, oslobodi viševekovnog ropstva i ujedini u samostalnoj i većoj srpskoj državi. Za Kostića je put duhovnog i državnotvornog preporoda naroda koje je pripadao naznačen od njegove najranije mladosti kada se upoznaje sa delima najznačajnijih mislilaca njegovog doba, kada se upućuje u proučavanje društvenog, pravnog i filozofskog sistema na čijim načelima opstaje onovremeni državni poredak, razvija se i usavršava civilizacija u kojoj prepoznaje i svoje lične ambicije i potrebe i interese sopstvenog naroda. Koristeći sve političke i ekonomske prednosti obnovljenog parlamentarnog sistema u Austrijskom carstvu, upušta se u stvaranje i organizovanje udruženja, studentskih i akademskih, koja imaju za cilj celovito usavršavanje državnog uređenja, usvajanje i afirmisanje tradicionalnih vrednosti, osiguranje ravnopravnosti svih naroda u zemlji, osmišljavanje ubrzanog prosvetnog i obrazovnog napretka kao osnovnog preduslova za prevazilaženje zaostalosti koja se Srbima sticajem istorijskih okolnosti, posle gubitka sopstvene države, pojavljivala kao gotovo nepremostiva teškoća. Osnovna načela i smernice Kostićeve filozofske i političke misli proizašle su iz usvajanja rezultata i prihvatanja ideja koje su stvorene u okrilju evropskog liberalnog, pankalističkog i romantičarskog pogleda na svet, on ih je usavršavao, menjao i prilagođavao svojim shvatanjima i svom karakteru, unosio u njih sopstveni politički i ideološki prosede, materijalizovao ih i primenio u svojim delima, spisima i besedama.“ iz Uvoda