PRAVILO ČETVORKE

Tajanstveni šifrovani tekst, divljačko ubistvo na uglednom univerzitetu i tajna renesansnog kneza sudaraju se u lavirintu izdaje, ludila i genijalnosti.

Prinston, Veliki petak 1999. Dvojica studenata završne godine nadomak su rešenja tajni Hipnerotomahije Polifili. Slavna zbog svojih hipnotičkih moći nad onima koji je proučavaju, pet stotina godina stara knjiga možda će najzad predati svoje tajne Tomu Salivenu, čiji je otac bio opsednut knjigom, i Polu Herisu, kome od toga zavisi budućnost. Rok ističe, a rad na knjizi kao da staje – sve do pojave prastarog dnevnika. Ono što Tom i Pol pronalaze šokira čak i njih – dokaz da je položaj skrivene kripte šiframa unesen na stranice tajanstvenog renesansnog teksta.

Naoružani ovim konačnim ključem, dvojica prijatelja tragaju po neobičnom svetu Hipnerotomahije – po svetu zaboravljenih znanja, čudnih seksualnih sklonosti i užasnog nasilja. Ali upravo kad su počeli da uviđaju veličinu svog otkrića, snegom pokriveni Prinston se zatresao – jedan dugogodišnji proučavalac knjige je ubijen, ustreljen u tihim odajama Odeljenja istorije.

Pravilo četvorke, pripovest o bezvremenskoj zaveri, o zaslepljujućim znanjima i ogromnoj snazi mašte, priča o mladiću rastrzanom između obećanja budućnosti i neodoljive prošlosti, koji za vodiče ima samo prijateljstvo i ljubav.

Savremene intrige i prastare knjige

“Pravilo četvorke” roman prvijenac dva prijatelja Amerikanca Ijana Koldvela i Dastina Tomasona je bestseler koji prijeti da uzdrma planetarnu slavu “Da Vinčijevog koda” Dena Brauna. Na prvi pogled, dva romana imaju sličnosti: bave se savremenim intrigama, drevnim misterijama i tajnim kodovima prikrivenim u umjetničkim djelima. “Pravilo četvorke” odigrava se na elitnom američkom univerzitetu Prinston, a u središtu radnje nalazi se inkunabula “Hypnerotomachia Poliphili”, jedna od najznačajnijih knjiga u istoriji zapadnog izdavaštva, nastala nekoliko decenija po izumu štampe. (Podsjetimo se da je najstarija inkunabula kod Južnih Slovena, “Oktoih”, štampana punih pet godina ranije). “Pravilo četvorke” je samo nekoliko nedjelja pošto ga je objavila “Laguna”, u prevodu Nenada Dropulića, i kod nas postao bestseler.No, kakva je to knjiga “Hypnerotomachia Poliphili” i kakve tajne skriva da je s razlogom mnogi istoričari smatraju jednom od najcjenjenijih i najmanje shvaćenijih knjiga iz vremena početka štampe na Zapadu? Nastala je 1467. godine, a objavljena 32 godine kasnije. Do danas je sačuvano manje primjeraka ove knjige nego Gutembergove Biblije. Naučnici i dalje raspravljaju o identitetu i namjerama tajanstvenog pisca “Hipnerotomahije”, Frančeska Kolone. “Hypnerotomachia Poliphili” na latinskom znači “Polifilova borba za ljubav u snu”, a objavio je oko 1499. godine poznati venecijanski izdavač Aldo Manucio. Opisivana je kao najljepša knjiga 15. vijeka. Posebno je čuvena zbog ljepote štampe, sadržaja i ilustracija, 174 drvoreza. “Hypnerotomachia Poliphili” nije pisana samo na latinskom i italijanskom, već u njoj ima i grčkog, hebrejskog, arapskog i haldejskog jezika kao i egipatskih hieroglifa. Autor je pisao na nekoliko jezika odjednom, a ponekad ih je i ukrštao. Petsto godina naučnici raznih epoha su pokušavali da odgonetnu ovu knjigu, ali nijedan nije pronašao izlaz iz zamršenog lavirinta. Zapadni naučnici su je smatrali sinonimom nejasnoće, Rable ju je ismijavao, a Kastiljone je upozoravao renesansne muškarce da ne govore poput Polifila kada se udvaraju ženama. Mnogi prevodioci su pokušavali da je prevedu. Šekspirov savremenik Robert Dalington u pokušaju da je prevede, pao je u očaj i odustao prije polovine. Tek 1999. godine, pet vjekova poslije prvobitnog teksta, iz štampe je izašao prvi cjelovit tekst prevoda “Hipnerotomahije” na engleskom jeziku koji je uradio profesor Džoslin Godvin. Po sadržaju “Hypnerotomachia Poliphili” podsjeća na enciklopediju prerušenu u roman, disertaciju o svemu i svačemu, od arhitekture do zoologije. Sam materijal u knjizi je takođe prilično neobičan. Ima dosta slikovitih seksualnih opisa, dosta nasilja što ga čini nehrišćanskim uzevši u obzir hrišćansko vremensko razdoblje renesanse i kulture koja je iz njega proizašla. Ljubavna priča između Polifila i Polije uklapa se u mnoga pravila renesansnog žanra - bukoličkog romana. Ali samo je 30 strana posvećeno ljubavi ovog para. Preko 300 stranica čini lavirint sporednih zapleta, čudnih susreta sa mitološkim likovima, rasprava o ezoteričnim temama. I tajna autorovog identiteta bila je dobro skrivana, čak ni izdavač Aldo Manucio nije znao ko je tvorac njegove najslavnije knjige. Jedan od urednika “Hypnerotomachie Poliphili” napisao je predgovor u kome moli muze da mu otkriju piščevo ime. Muze odbijaju i objašnjavaju da je “bolje biti oprezan i čuvati božanske stvari da ih ne proždere osvetnička ljubomora”. Upravo je to vjekovima golicalo maštu mnogih istraživača: zašto muze odbijaju da odgonetnu tajnu, koje su to “božanske tajne”, zašto je najveći štampar Italije objavio knjigu nepoznatog autora, zašto se autor toliko trudio ako je u pitanju samo bukolički roman, zašto se na oko 300 strana raspravlja o arhitekturi, Venerinom hramu, podvodnom lavirintu, piramidi, baletu, muzici, hrani, flori, fauni... Oduvijek se znalo da to nije ljubavna knjiga i da krije mnogo veće tajne. I pored toga što neki akademski krugovi, crkveni velikodostojnici i konzervativci ne odobravaju mješavinu savremene krimi priče sa umjetničkim tajnama iz prošlosti, slučaj Ijana Koldvela i Dastina Tomasona sa “Pravilom četvorke” pokazao se kao pun pogodak! Čitaocima su ponudili sjajnu i uzbudljivu priču. Sa “Hypnerotomachie Poliphili” skinuli su paučinu vjekova. Tumačenjem mrtvih jezika i drvoreza oživjeli su ovu knjigu, koja bi i najobrazovanijima ostala vječita nepoznanica!Tajne Šifre u drevnom tekstuJunaci “Pravila četvorke” su dvojica studenata završne godine studija - Tom Saliven, čiji je otac bio opsjednut knjigom “Hypnerotomachia Polifili”, i Pol Heris, kome od te knjige zavisi budućnost. Trude se da riješe tajne knjige, poznate i zbog svojih hipnotičkih moći nad onima koji je proučavaju. Otkrivaju da je položaj skrivene kripte šiframa unesen na stranice tajanstvenog renesansnog teksta i da se uz pomoć šifara iščitava sasvim novi tekst koji odaje velike tajne. Ali, kada uvide veličinu svog otkrića, desiće se nesreća - jedan dugogodišnji proučavalac knjige je ubijen na Odjeljenju istorije. Dastin Tomason kaže da inspiracija za roman “Pravila četvorke” potiče iz vlastitog iskustva na fakultetu i iz “Hypnerotomachie”, kada mu je profesor istorije renesanse predložio da predmet njegovog diplomskog rada bude upravo ova knjiga. Vujica OGNJENOVIĆ, Vijesti