KROZ ZEMLJU NAŠIH KRALJEVA I CAREVA

Kosovo je tragični i uzvišeni pad našeg srednjovekovnog carstva. Sa njime bi se moglo završiti. Ali ono je i jedan od najlepših početaka. U beskrajnoj ravnoj širini mirnog kosovskog pejzaža Gračanica, sva u talasima lukova, svodova i kubeta, uzdiže se grandiozna, u oblake. Pahimer i Teodor Metohit, naš carostavnik i toliki letopisci pisali su o maloj vizantijskoj princezi Simonidi, detetu udatom od 9 godina, i o slavi i veličini vladara koji je stvorio Gračanicu, Nagoričane, Banjsku, Treskavicu i Kraljevu crkvu u Studenici.

Ali je sve to slabo, sve to neznatno, sve to izbledi kada na svodu gračaničkom kao pod trijumfalnim lukom ugledamo Stefana Uroša Milutina – koji se potpisivao gordo: S Bogom samodržac vseh srpskih i pomorskih zemlj – u bisernoj bagrenici sa zadužbinom u ruci i malu Paleologinu nežnu, patetično lepu, izraza bojažljivog i milog, očiju punih bolne detinje ljubavi, kraj čijeg lica padaju dve dragocene okrugle minđuše kao dva sunca.

– Stanislav Krakov (Iz teksta Gračanica: roman Milutina i Simonide)