BALKANSKI ŠPIJUN I NJEGOVI NASTAVCI

U analizi dela opusa Dušana Kovačevića koji kao izvorišni tekst ima dramu Balkanski špijun, Nikola Janković polazi od ideja dijalogizma i polifonije Mihaila Bahtina, povezujući ih sa onim pravcima moderne teorijske misli koji razmatraju problematiku subjekta i njegovog odnosa sa ideologijom. Autor nadogradnje tih teorija preuzima od suvremenijih teoretičara, među kojima većina nastavlja rad francuskog psihoanalitičara Žaka LaKana. Akcenat u analizi stavljen je na odnos dramskog predloška i njegove filmske adaptacije, kao i na međuodnos tekstova, čime se dobiva šira slika jednog segmenta stvaralaštva Dušana Kovačevića.

Balkanski špijun tako demonstrira međuodnos estetičkog koncepta polifonije i društvenog koncepta ideologije, kao i njihovu povezanost s problematikom subjektiviteta (u lakanovskom smislu). Urnebesna tragedija nastavlja tim putem i razotkriva međuodnos partikularnih ideologija u označenom polifonijskom prostoru otvorenom u drami i filmu, kao i odnos službenog društvenog poretka označenog tim partikularnim ideološkim pozicijama s tzv. društvenim realnim, onim što je na prvi pogled označeno kao izvanjsko tom prostoru. Profesionalac, s druge strane, prikazuje posljedice društvene promjene na pojedince, kao i različite procese koje su kao subjekti vlastitih ideoloških pozicija morali proći u toj društvenoj promjeni.

Na taj način, tri teksta Dušana Kovačevića zajedno čine neslužbenu trilogiju koja razotkriva ideološku pozadinu društvenih promjena u zadnja dva desetljeća 20. stoljeća u Srbiji, što je i glavna tema ove knjige.